زندگی و تحصیلات

عطاء الله اشرفی اصفهانی در سال ۱۲۸۱ش (۱۳۲۳ق) در خانواده‌ای روحانی در خمینی‌شهر اصفهان به دنیا آمد. پدرش میرزا اسدالله، ‌فرزند میرزا محمد جعفر از منبریان و امامان جماعت و جد بزرگش از علمای جبل عامل بوده است.^[۱] تحصیلات ابتدایی و مقدماتی را در مدرسه «نوریه» یاد گرفت. در نه سالگی کتاب نصاب الصبیان را حفظ کرد. در ۱۲ سالگی جهت ادامه تحصیل راهی اصفهان شد و دروس ادبیات و سطح فقه و اصول و نیز یک دوره درس خارج اصول را در درس سید مهدی درچه‌ای، سید محمد نجف‌آبادی^[۲]، فشارکی و میر سید حسن مدرس شرکت کرد.

مهاجرت به حوزه علمیه قم

آیت الله اشرفی در ۲۰ سالگی برای ادامه تحصیل به قم رفت و به مدت بیست و سه سال در مدرسه رضویه و مدرسه فیضیه تحصیل کرد و در ۴۰ سالگی به درجه اجتهاد رسید. او در دروس شیخ عبدالکریم حائری، سید محمدتقی خوانساری، سید صدرالدین صدر، سید محمد حجت و سید حسین بروجردی شرکت کرده و فلسفه را از سید روح الله خمینی فرا گرفت. سید محمدتقی خوانساری به وی درجه اجتهاد داد. در دوره‌ای، اشرفی در غیاب آیت‌الله خوانساری و امام خمینی امامت جماعت مدرسه فیضیه را بر عهده می‌گرفت. آیت‌الله بروجردی نیز عنایت ویژه به او داشت به‌طوری که هر وقت اشرفی به اصفهان می‌رفت و بازمی‌گشت، آیت‌الله بروجردی به دیدار شاگردش به حجره او در مدرسه فیضیه می‌آمد.^[۳] اشرفی اصفهانی به دستور بروجردی از ممتحنین حوزه شد و کتاب مکاسب را از طلاب امتحان می‌گرفت.^[۴]

سکونت در کرمانشاه

در سال ۱۳۳۵ش به دستور آیت‌الله بروجردی به همراه برخی از علما به کرمانشاه هجرت کرد و با اداره حوزه علمیه تازه‌تأسیس آیت‌الله بروجردی در باختران، تدریس معارف اسلامی را با ۶۰ نفر از طلاب شروع کرد. از جمله فعالیت‌های وی در این دوره می‌توان به تکمیل ساخت مدرسه آیت‌الله بروجردی و توسعه کتابخانه آن مدرسه اشاره کرد.^[۵]

آثار

فعالیت‌­ها

• پس از درگذشت آیت‌الله بروجردی، اهالی غرب کشور را به تقلید از امام خمینی تشویق کرد.^[۷] وی از آن ایام چنین یاد می‌کنند: «اینجانب بر حسب تشخیص خود و تفحّصی هم که از شخصیت‌های بزرگ علمی نجف اشرف و حوزه علمیه قم نمودم، حضرت امام خمینی را شایسته برای مقام مقدس مرجعیت معرفی نمودم و عامه مردم را در امر تقلید به سوی ایشان سوق دادم که این موضوع، با مخالفت و کارشکنی بعضی‌ها رو به رو شد و همچنین تهدید ساواک به تبعید بنده را در پی داشت».^[۸]

• در اوایل پیروزی انقلاب، امام خمینی با شناختی که از او داشتند و به درخواست علمای کرمانشاه آیت‌اللّه اشرفی را به امامت جمعه آن شهر تعیین کردند.^[۹]

• اشرفی اصفهانی با شروع جنگ، به بسیج همه جانبه مردم برای حضور در جبهه پرداخت. وی در خطبه‌های نماز جمعه و پیام‌ها و مصاحبه‌های خود به حضور مردم در جبهه‌ تأکید می‌کرد. با حضور در جبهه‌ها ضمن دیدار با رزمندگان برای آنان سخنرانی می‌کرد.^[۱۰] پس از آزادی قصر شیرین به آن شهر سفر کرد و دو رکعت نماز شکر در مسجد آن شهر به رسم سپاس گذاری به جای آورد. در دوم فروردین ۱۳۶۱ش در قرارگاه عملیات فتح المبین حضور یافت و با پیشنهاد ایشان این عملیات به نام حضرت زهرا نام‌گذاری شد. پس از آزادی خرمشهر نیز در دومین سفر خود عازم اهواز شد و مردم این شهر نماز شکر را به همراه او به جای آوردند.^[۱۱]

برخی از دیگر اقدامات ایشان عبارت است از:

• توسعه مسجد آیت‌الله بروجردی در کرمانشاه.
• تجدید بناء مسجد ولی عصر(ع) در خمینی‌شهر با مساحت بیش از ۳۰۰ متر مربع با سبک جدید.
• ساختن مسجد امام حسین(ع) در خمینی‌شهر به مساحت ۲۰۰ متر مربع که در سال ۱۳۶۱ افتتاح شد.
• تأسیس حوزه علمیه امام خمینی در کرمانشاه که در سال ۶۵ افتتاح شد.
• ساختمان مکتب الزهراء(ع) جهت تربیت خواهران و تدریس معارف اسلامی، علوم فقه و عربی که در سال ۱۳۶۱ افتتاح شده و با شروع به کار آن، بیش از ۳۰۰ خواهر مشغول تحصیل علوم دینی شدند.
• کوشش در امور تبلیغی روحانیان و مبلغان در استان که مسئولیت آن از سوی امام خمینی به او واگذار شده بود.
• تلاش برای وحدت بین شیعه و اهل سنت.^[۱۲]

ویژگی‌های شخصی

ساده‌زیستی: اشرفی اصفهانی زندگی بسیار ساده‌ای داشت و بعد از پذیرفتن مسئولیت امامت جمعه کرمانشاه هم زندگی‌اش تغییری نکرد. او در خانه‌ای بسیار کوچک و قدیمی زندگی می‌کرد و در پاسخ به اصرار اطرافیان برای تعمیر خانه می‌گفتند: «خانه‌های مردم را هواپیماهای عراقی خراب کرده‌اند و بندگان خدا زیر چادرها زندگی می‌کنند، [آن وقت] شما می‌خواهید خانه را تعمیر کنید. پولی را که برای گچ می‌خواهید بدهید، به جنگ‌زده‌ها بدهید [که] ثوابش خیلی بیشتر است».^[۱۳]

ارتباط با خدا: فرزندش می‌گوید: “در مدت شانزده یا هفده سالی که با ایشان بودم، یک شب ندیدم که نماز شب ایشان ترک بشود”. همچنین امام خمینی در تجلیل از او گفت: “هر وقت آقای اشرفی اصفهانی را می‌بینم، به یاد خدا می‌افتم»”.^[۱۴]

شهادت

آیت الله اشرفی اصفهانی در مدّت نمایندگی امام خمینی در استان کرمانشاه دوبار مورد سوء قصد قرار گرفت و در ظهر جمعه ۲۳ مهر ۱۳۶۱ در نماز جمعه مسجد جامع کرمانشاه و توسط سازمان مجاهدین خلق به شهادت رسید. پیکر او پس از تشییع در کرمانشاه و خمینی شهر در گلزار شهدای تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شد.^[۱۵] وی بنا به وصیت خودش در تخت فولاد اصفهان و در کنار آیت‌الله سید ابوالحسن شمس‌آبادی به‌خاک سپرده شد. بخشی از بدن وی که بعدها پیدا شد، در گورستان باغ فردوس کرمانشاه به خاک سپرده شد.در تهران بزرگراهی به نام وی نام‌گذاری شده است. او یکی از امامان جمعه‌ای است که در ایران به شهدای محراب مشهورند.

امام خمینی در پیام تسلیتی خود را از ارادتمندان شهید اشرفی دانست و از صفای نفس و آرامش روح و اطمینان قلب و خالی از هواهای نفسانی و تارک هوی بودن او یاد کرده و مجاهدت‌های او را ستوده است.^[۱۶]

پانویس

منابع

• ویکی شیعه
• اشرفی اصفهانی، محمد؛ محراب خونین باختران، کرمانشاه، بی‌تا، انتشارات سروش، ج اول.
• روز‌ها و رویداد‌ها، مرکز فرهنگی تربیتی نور ولیت، انتشارات پیام مهدی، ۱۳۷۸.
• مجله حضور. شماره ۴۶.
• مجله مبلغان – مهر و آبان ۱۳۸۵، شماره ۸۳.
• مجله گلبرگ. مهر ۱۳۸۲، شماره ۴۳.
• جمعی از نویسندگان. گلشن ابرار، جلد ۲، ۱۳۸۵، قم.
• صحیفه امام، ج۱۷، ص: ۴۹-۵۱.
• راسخون