پیر پالاندوز کیست؟

اسم اصلی‌اش شیخ محمد عارف عباسی بود و از عرفای به نام سلسله‌ی ذهبیه به شمار می‌رفت. ذهبیه یکی از سلسله‌های تصوف شیعی است که از قرن سوم هجری پا گرفت. محمد ده قرن بعد از هجرت پیامبر در روستای کارندِ مشهد به دنیا آمده بود. از عرفای معتبر زمان خود به شمار می‌رفت و صاحب موقعیتی رشک برانگیز بود. اما دلش نخواست بی زحمت و با منت زندگی کند، برای همین به پالان دوزی مشغول شد و از این راه زندگی‌اش را می‌گذراند. به دلیل شغلش هم به پیر پالاندوز مشهور شد.

پیر پالاندوز، علاوه بر کفش دوزی، هنرهای بسیاری را می‌دانست: در کیمیاگری دستی داشت، خطاط خیلی خوبی بود و استاد تمام خط ثلث بود. کتابی مشتمل بر هفت سوره از قرآن باقی مانده است که کتابت آن را منسوب به شیخ محمد می‌دانند.

زمانی که رهبران دروغین و مدعی زیاد شدند، شیخ درس و ارشاد را کنار گذاشت و در دکانش مشغول کفاشی شد. تا اینکه چند باری امام قائم را به خواب دید که به او دستور ارشاد می‌داد. او هر بار سرباز می‌زد. تا اینکه در خواب دید امام از او آزرده شده، گلیم از زیر پای او می‌کشد، سپس به چهار میخ می‌کشدش و زندانی‌اش می‌کند.

درد و رنج بسیاری کشید تا امام رضا شفاعتش را کرد و او از شکنجه رها شد. از اندوه این کابوس یک سال مریض در خانه افتاد تا کم کم بهبود یافت و دوباره مشغول ارشاد و وعظ شد. در تمام سال‌های درس، از امام رضا را متناوبا در عالم باطن می‌دید و از راهنمایی‌هایش بهره‌مند می‌شد.

تاریخچه‌ی آرامگاه پیر پالاندوز

از مرگ این پیر عارف چند سالی گذشته بود که قنبر علی بن خواجه حسین همت کرد تا آرامگاهی برای او ساخته شود. یاران او پیرشان را در کنار اما رضا خواباندند. بنای آرامگاه در زمان پدر شاه عباس صفوی یعنی شاه محمد خدابنده صفوی و مطابق با اسلوب معماری صفویه ساخته شد.

بنای ساختمانی چهارگوشی گنبددار است. یک ایوان آجری در مقابل آن قرار دارد. در داخل بقیه یک شاه‌نشین بنا شده و بالای آن نقش و نگارهای نقش بسته است. این نقش و نگارها در اصل نقاشی‌ بودند، اما با گذشت زمان نم برداشته‌اند و فرو ریخته‌اند.

دور تا دور بدنه را همین نقاشی‌ها گرفته بودند، اما امروزه فقط بخش‌های کمی از آن‌ها از گزند مصون مانده‌اند. در زیر گنبد طاقی‌های آجری و کاشی‌کاری و قاب‌بندی‌های زیبایی وجود دارد. گنبد هم بیضی شکل است و تماما با کاشی‌های فیروزه‌ای پوشانده شده. روی یک کتیبه‌ی سنگی تاریخ ساخت بنا حک گشته است.

آدرس آرامگاه پیر پالاندوز روی نقشه گوگل

آرامگاه پیر پالاندوز در عین سادگی بسیار گیرا و جذاب است و با فروتنی در کنار آرمگاه طلائی امام رضا جاخوش کرده است. بنا در سال‌های اخیر به صورت کامل مرمت شد و در اردیبهشت سال هزار و سیصد و پنجاه و شش به ثبت آثار ملی ایران رسید. برای وارد شدن به بنا از خیابان نواب صفوی و ضلع شرقی حرم باید استفاده کنید.