امامزاده قاضی الصابر میدان ونک تهران 

به گزارش بقاع خبر: نام مبارک این ستاره درخشان، حضرت علی بن محمد و کنیه شریفش ابوالقاسم، ملقب به حضرت قاضی الصابر(علیه السلام) می باشد. او یکی از سلاله و یادگارهای گرانقدر پنج تن آل عبا و حضرت زین العابدین (علیه السلام) است. نسبت این مرد الهی با چهار واسطه به امامزاده محمد درکه تجریش و با ده واسطه به امام چهارم، حضرت علی بن الحسین و بی بی شهربانو (علیهما السلام) می رسد.
مرحوم محدث حاج شیخ عباس قمی (رحمه الله علیه) در کتاب منتهی الآمال صفحه ۴۸ آنجا که به ذکر اولاد حضرت سجاد (علیه السلام) پرداخته، می نویسد: «امامزاده قاضی الصابر(علیه السلام) در ونک که یکی از قراء تهران است مدفون می باشد.» نسب شریفش چنانچه در روح و ریحان است چنین ذکر گردیده: «ابوالقاسم علی بن محمد بن نصر بن مهدی بن محمد بن علی بن عبدالله بن عیسی بن علی بن حسین الاصغر بن علی بن الحسین بن علی بن ابیطالب (علیه السلام)» و از کتاب نهایه الاعقاب نقل می کند که این بزرگوار در قریه ونک متولد شدند. در علم نیز کمال امتیاز را داشته و پدر و مادر بزرگوارشان نیز در همین قریه زندگی می کرده اند.
حاج محمدهاشم بن محمدعلی خراسانی در کتاب منتخب التواریخ صفحه ۳۵۸ و ۷۷۴ می نویسد: «جناب ابوالقاسم، علی بن محمد (علیه السلام) از احفاد حضرت امام زین العابدین (علیه السلام) در قریه ونک یکی از قراء شمیرانات طهران مدفون گردیده و به امامزاده قاضی صابر(علیه السلام) معروف می باشد. و در حدود سنه ۵۵۵ قمری از دنیا رحلت فرموده است».
کتاب مهاجران آل ابوطالب به انضمام کشف الارتیاب (در مقدمه لباب الانساب بیهقی) آیت الله العظمی مرعشی نجفی (رضوان الله تعالی علیه): شریف ابوالقاسم، علی، مشهور به قاضی صابر الونکی رازی، فرزند محمد بن نصر بن مهدی بن محمد بن علی بن عبدالله بن عیسی بن احمد عقیقی پسر عیسی غضاره بن علی به حسین اصغر فرزند امام سیدالساجدین (علیه السلام)(ترجمه رضا عطائی، صفحه ۵۸۹) وی در روستای ونک از روستاهای شمیران بدنیا آمد و قاضی آنجا بود فضل و علم زیادی داشت و در علم انساب شاخص بود. در آن دیار مرجع بوده و جمع زیادی از وی استفاده کردند. »
شیخ ابوالحسن بیهقی در اوایل کتاب خود درباره وی می گوید: «در ری سید نسب شناس ابوالقاسم ونکی حسینی» و بعد در فصل نسب شناسان علوی چنین می گوید: نسب شناس ری قاضی صابر ونکی، ابوالقاسم علی بن محمد بن نصربن مهدی، نامبرده را می دیدم و در ری همسایه ما بود و من این علم را از او آموختم.»
تولدش مدتی پیش از ۴۸۰ قمری بوده و تا حدود سال ۵۵۵ قمری (۱۰۶۰ تا ۱۱۳۵ میلادی) در عهد پادشاهان سلجوقی، محمدبن ملک شاه اول و بهرام شاه زندگی می کرده است. بیش از۸۹۷ سال از فوت آن عالم جلیل القدر می گذرد.
در مورد وجه تسمیه حضرت به قاضی الصابر(علیه السلام) این گونه استنباط می شود. مردم برای حل مشکلات و رسیدگی به شکایات و اختلافات فردی و اجتماعی به محضر شریف آن حضرت مراجعه می کردند و حضرت با دقت و صبر و حوصله و متانت، قضایا را بررسی و از حقوق صاحبان حق و مظلومین دفاع می کردند و داد دادخواهان را از متعدیان و ستمگران گرفته و حق را به ذی حق می رسانیدند. لذا صبر و بردباری آن جناب زبانزد خاص و عام گردیده به قاضی الصابر(علیه السلام) مشهور و معروف گشته اند.
حضرت قاضی الصابر(علیه السلام) یکی از بندگان صالح خدا و صاحب فضائل و کرامات است. از بزرگان و قدمای ونک نقل شده که گفته اند: شخصی به بیماری جنون مبتلا شده بود. به صورتی که اغلب اوقات نیمه عریان در میان مردم رفت و آمد می کرده است، در یکی از شب ها مورد اذیت و آزار عده ای قرار می گیرد و به این مکان که در آن زمان نیمه مخروبه بوده وارد می شود و از فرط خستگی کنار قبر آقا به خواب می رود. در عالم خواب مورد توجه و عنایت صاحب قبر، حضرت قاضی الصابر (علیه السلام) قرار گرفته، شفا می گیرد صبح زود با چشمانی پر از اشک از کنار قبر برخاسته، در بین مردم می رود و ماجرای کرامت آقا را برای افراد تعریف می کند. مردمی که حرکات جنون آمیز او را دیده بودند از شنیدن این خبر هیجان زده می شوند و با شوق بیشتر به زیارت قبر شریف آقا می آیند. (مجله محلی صبا، شماره سوم صفحه ۶)

 

زیارت نامه

السَّلامُ عَلَیکَ اَیُّهَا السَّیِّدُ الزَّکِیُّ، اَلطّاهِرُ الوَلِیُّ، وَالدّاعِی الحَفِیُّ؛ اَشهَدُ اَنَّکَ قُلتَ حَقّاً، حَقّاً، وَنَطَقتَ حَقّاً وَصِدقاً، وَدَعوتَ اِلی مَولایَ وَمَولاکَ، عَلانِیَهً وَسِرًّا، فازَ مُتَّبِعُکَ، وَنَجا مُصَدِّقُکَ، وَخابَ وَخَسِرَ مُکَذِّبُکَ، وَالمُتَخَلِّفُ عَنکَ، اَشهَد لی بِهذهِ الشَّهادَهِ، لِاَکونَ مَنَ الفائِزینَ بِمَعرِفَتِکَ وَطاعَتِکَ، وَتَصدیقِکَ وَاتِّباعَکَ، وَالسَّلامُ عَلَیکَ یا سَیِّدی وَابنَ سَیِّدی. اَنتَ بابُ اللهِ المُؤتی مَنهُ، وَالمَأخوذُ عَنهُ، اَتَیتُکَ زائِراً، وَحاجاتی لَکَ مُستَودِعهً، وَها اَنَا ذا اَستَودِعُکَ دینی وَاَمانَتی، وَخَواتیمَ عَمَلی، وَجَوامِعَ اَمَلی اِلی مُنتَهی اَجَلی، وَالسَّلامُ عَلَیکَ وَ رَحمَهُ اللهِ وَبَرَکاتُه.

سلام بر تو ای آقای پاک و پاکیزه و سرور من و ای دعوت کننده (به حق) به مهربانی، گواهی دهم که تو حق گفتی و به حق و راستی سخن کردی و (مردم را) آشکارا و نهان بسوی مولای من و مولای خودت دعوت فرمودی رستگار شد پیرو تو و نجات یافت تصدیق کننده ات و نومید و زیانکار شد تکذیب کننده ات و آن کس که با تو مخالفت کرد گواه باش برای من این گواهی را تا من بوسیله معرفت و اطاعت تو و تصدیق و پیروی کردنت از زمره رستگاران باشم و سلام بر تو ای آقای من و ای فرزند آقای من توئی درگاه خدا که از آن درآیند و (معالم دین را) از آن بگیرند آمده ام به درگاهت برای زیارت و حاجتهای خود را به تو سپرده ام و من اکنون به تو می سپارم دینم و امانتم و سرانجام کارهایم و همه آرزوهایم را تا پایان عمرم و بر تو باد سلام و رحمت خدا و برکاتش.

اطلاعات فیزیکی

آستان امامزاده قاضی صابر(علیه السلام) در منطقه قدیمی ده ونک که سابقاً قریه ونک خوانده می شد و پشت دانشگاه الزهرا و دانشگاه هنر واقع شده است.

اما به یقین شهرت این بنا مربوط به سال۹۶۳ ه.ق، است که شاه تهماسب صفوی بنای اولیه را تأسیس کرد و دستور ساخت مقبره و ضریح را داد. دومین بازسازی در سال ۱۳۰۲ هجری به دستور فتحعلی‌شاه قاجار و به وسیله مرحوم میرزا یوسف مستوفی الممالک صدراعظم انجام شد. بنای قدیمی بقعه هشت ضلعی زیبایی هم بر مرقد ابوالقاسم، علی بن محمد، معروف به قاضی الصابر (علیه السلام) ساخت که سنگ مرمر با خطوط و اشعار شیوا و ضریح چوبی و تزئینات کاشی کاری و حسن سلیقه فراوان در آن بکار برد و اینک بقعه مزبور در ضلع جنوبی باغ وقفی که خود از محل های با نزهت و دیدنی شمیران است به صورت آباد و معمور دایر و زیارتگاه عمومی می باشد.

هنگام تشرف به آستانه ابتدا وقتی از درب ورودی آستانه وارد هشتی (دهلیز) آن می شویم، روبروی خودمان درب چوبی منبت کاری شده حرم را می بینیم که در دو طرف آن، دو اطاق، یکی سمت راست و دیگری سمت چپ به چشم می خورد و جلو اطاق سمت چپ، راهرو کوچکی است که هشتی و حیاط امامزاده را به هم مرتبط می سازد. ضریح زیبای آقا را که از چوب گردو و به صورت مشبک به طول ۲/۲۰ متر و عرض ۱/۷۸ متر و ارتفاع ۱/۸۳ ساخته شده و کاشی کاری های اطراف حرم تا ارتفاع ۹۰ سانتی متر و چهار طاق نمای بزرگ توجه ما را به خود جلب می نماید.

در قسمت شمالی حرم مطهر طاق نمای بزرگی بنا شده که در دو طرف آن، دو حجره کوچک (دو اطاق کم عمق) در جبهه شرقی و غربی این بقعه به چشم می خورد. ارتفاع گنبد حرم از زیر سقف تا کف آن ۵ متر و ۳۰ سانتی متر می باشد.

محوطه امام‌زاده قاسم طی سال‌ها تغییرات بسیاری کرده است‌. حوضچه‌ای که سال‌ها در حیاط امام‌زاده وجود داشت و همچنین، قبرهای موجود در حیاط با بتون پوشیده شده و در حال بازسازی است‌. با وجود این‌، امام‌زاده مورد احترام مردم و به عنوان زیارتگاه محل رفت و آمد است‌. بنای امام‌زاده با گنبد خشتی و سقفی نیمه کاره رها شده است‌. احتمال داده می‌شود بعد از اتمام بازسازی‌، روبنای امام‌زاده تغییر کند. هم‌چون دیگر مکان‌های مذهبی‌، در محوطه امام‌زاده چند مغازه قدیمی وجود دارد. چند مغازه به سبک جدید، بانک و … نیز در محوطه قرار دارد. نمای ساختمان اصلی حرم و کاشیکاری های داخل حرم گویای قدمت بنا است و حدوداً ۴۵ الی ۶ قرن قدمت را نشان می دهد. این اثر در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۸۴ با شماره ثبت ۱۲۵۳۹ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آدرس : استان تهران ـ شهرستان تهران ـ بخش ـ شهر تهران، منطقه ونک، میدان شیخ بهایی، خیابان ونک، خیابان امامزاده