آغاز چالش ها در یازدهمین انتخابات مجلس شورای اسلامی 

بقاع خبر:  رئیس جمهور شورای نگهبان را چشم انتخابات می خواند؛ شورایی که با پایان یافتن ثبت نام‌ نامزدهای انتخابات مجلس باید درباره صلاحیت کاندیداتوری حدود ۱۲ هزار نفر اظهار نظر کند. تعداد کاندیداهای این دوره انتخابات مجلس از دوره های پیشینش بیشتر است و شورای نگهبان برای تایید صلاحیت آنها، کار زیاد و زمان محدودی را پیش رو دارد. براساس اصل نود و نهم‌ قانون اساسی «شورای نگهبان‌ نظارت‌ بر انتخابات‌ مجلس‌ خبرگان‌ رهبری‌، ریاست‌ جمهوری، مجلس‌ شورای‌اسلامی‌ و مراجعه‌ به‌ آرای‌ عمومی‌ و همه‌پرسی‌ را برعهده‌ دارد». تفسیر این قانون در سال ۷۰ توسط خود شورای نگهبان صورت گرفته که بر اساس آن؛ « نظارت مذکور در اصل نود و نهم قانون اساسی استصوابی است و شامل تمام مراحل اجرایی انتخابات از جمله تأیید و ردصلاحیت کاندیداها می شود.

قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی در آذر ماه سال ۷۸ به تصویب رسیده و در ماده ۳ آن بر اصل ۹۹ قانون اساسی تاکید شده که «نظارت بر انتخابات مجلس شورای اسلامی به‌عهده شورای نگهبان می‌باشد. این نظارت، استصوابی، عام و در تمام مراحل در کلیه امور ‌مربوط به انتخابات جاری است.

 

چه کسانی در نظارت به شورای نگهبان کمک می کنند

در تبصره یک ماده ۱۱ قانون انتخابات مجلس درباره افرادی که در امر نظارت به شورای نگهبان کمک می کنند، آمده است: «در جهت اعمال نظارت بر انتخابات، کلیه نهادها و ارگان های فوق‌الذکر {وزارتخانه‌ها، سازمان ها، ادارات، نهادهای قانونی و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت، شهرداری ها و مؤسسات عمومی} موظفند حسب درخواست شورای نگهبان و هیأتهای منصوب از‌ جانب آن، کارکنان خود را در اختیار آنان قرار دهند و همچنین وزارت کشور، استانداران، فرمانداران و بخشداران موظفند امکانات لازم را در اختیار آنان ‌قرار دهند.

 

شرایط عمومی کاندیداها

‌ماده ۲۸ قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی هفت شرط را برای انتخاب شوندگان در هنگام ثبت نام قید کرده که به این شرح است: «اعتقاد و التزام عملی به اسلام و نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، تابعیت کشور جمهوری اسلامی ایران، ابراز وفاداری به قانون اساسی و اصل مترقی ولایت مطلقه فقیه، داشتن حداقل مدرک کارشناسی ارشد و یا معادل آن، نداشتن سوء شهرت در حوزه انتخابیه، سلامت جسمی در حد برخورداری از نعمت بینایی، شنوایی و گویایی و  حداقل سن سی سال تمام و حداکثر هفتاد و پنج سال تمام». بدیهی است که داوطلبان نمایندگی اقلیت های دینی مصرح در قانون اساسی از التزام عملی به اسلام مستثنی بوده و باید در دین خود‌ ثابت ‌العقیده باشند.

موضوع دیگر که به شرایط عمومی کاندیداها برمی گردد این است که هر دوره نمایندگی مجلس شورای اسلامی معادل یک مقطع تحصیلی فقط برای شرکت در انتخابات محسوب می‌شود.

 

تفاوت ردصلاحیت با عدم‌احراز صلاحیت چیست؟

رد صلاحیت، به این معناست که مسئولین مربوط علم قطعی و یقینی بر فقدان شرایط موضوع ماده ۲۸ در فرد داوطلب کسب کرده باشند که در این صورت فرد حق شرکت در انتخابات به‌عنوان نامزد انتخاباتی را نخواهد داشت.

عدم احراز صلاحیت هم بدین معناست که ناظران علی‌رغم انجام تحقیقات گسترده سلباً و اثباتاً نتوانسته‌اند در خصوص شرایط موضوع ماده ۲۸ علم قطعی کسب کنند. کدخدایی نمونه‌ای از ردصلاحیت را این‌گونه توضیح داده است که برخی افراد که احراز صلاحیت نشده‌اند به‌هنگام نام نویسی آدرس و شماره تلفنی داده‌اند که اکنون نه تلفن آن‌ها پاسخگوست و نه آدرس آن‌ها درست است و مشخص نیست این فرد کجا زندگی می‌کند و چه‌کاره است. اگر دسترسی به این افراد داشته باشیم می‌توانیم از مراجع چهارگانه درباره آن‌ها استعلام بگیریم و اگر آن‌ها تأیید کردند به‌طور طبیعی فرد تأیید صلاحیت می‌شود.

کسی که صلاحیتش احراز نمی‌شود به‌معنای فقدان شرایط است یعنی در این بازه زمانی کوتاه شورا نتوانسته صلاحیت رااحراز بکند اما اگر در مرحله دوم و سوم شکایات بتواند شرایط نمایندگی را به شورا ثابت بکند احتمال تأییدش هست.

همچنین کسی که احراز صلاحیت نمی‌شود به‌معنای این نیست که فاقد شرایط در دیگر پست‌های کشور است بلکه شورا صرفاً نتوانسته صلاحیت او را برای پست نمایندگی مجلس احراز کند.

 

هیئت‌های اجرایی و نظارت صلاحیت‌های داوطلبان را چگونه بررسی می‌کند؟

وزیر کشور در خصوص چگونگی بررسی صلاحیت‌ها توسط هیئت‌های اجرایی گفته است: «در این دوره از انتخابات، با تغییر قانون در سال ۹۵، دادستان‌های مراکز حوزه انتخابیه به ترکیب هیئت‌های اجرایی اضافه شدند و نماینده شورای اسلامی شهرستان از جمع معتمدین حذف شد. هیئت‌های اجرایی بر اساس استعلام از مراجع چهارگانه و مبتنی بر موازین قانونی مأموریت بررسی صلاحیت داوطلبان را به انجام می‌رساندند.

منظور از مراجع چهارگانه وزارت اطلاعات، نیروی انتظامی، دادگستری و ثبت احوال است.

در خصوص چگونگی بررسی صلاحیت‌ها توسط هیئت‌های نظارت نیز سخنگوی شورای نگهبان گفته است که «علاوه بر گزارش‌های مراجع چهارگانه، گزارش‌های نهادهای مردمی و مراکز امنیتی ورای وزارت اطلاعات هم بررسی می‌شود، ضمن اینکه تحقیقات محلی انجام می‌گیرد.

ماده ۵۰ قانون انتخابات به تحقیقات محلی اشاره دارد؛ یعنی این ماده کنار گزارش‌های مراجع چهارگانه، گزارش‌های مردمی را هم در بحث احراز صلاحیت‌ها مورد تأکید قرار داده است. زمانی، مجلس شورای اسلامی به این ماده ایراد گرفت، شورای نگهبان آن را نپذیرفت و موضوع برای اعلام نظر به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع داده شد، مجمع هم نهایتاً نظر شورای نگهبان را پذیرفت، بنابر‌این ما قانونی نداریم که فقط نظر مراجع چهارگانه در احراز صلاحیت‌ها ملاک باشد.

سخنگوی شورای نگهبان گفته است: گزارش‌های این دست مراکز (نهادهای امنیتی ــ اطلاعاتی) برای ما در جرگه گزارش‌های غیررسمی و مردمی تعریف می‌شود که همان‌طور که اشاره کردم، محل اعتناست.

 

عناوین ردصلاحیت‌ها چیست؟

طبق بندهای ۲۸، ۲۹ و ۳۰ قانون انتخابات، عناوین ردصلاحیت بسیار است که مشهورترین آنان عبارتند از «عدم التزام به اسلام»، «عدم التزام به قانون اساسی»، «عدم التزام به ولایت فقیه»، «سوءشهرت» و «عدم استعفا از مسئولیت». دلایل رد صلاحیت در ۳ حوزه مفاسد اقتصادی، مفاسد اخلاقی و مقابله و ضدیت با حاکمیت تعریف می‌شود.

سخنگوی شورای نگهبان در خصوص «عدم‌التزام به اسلام» توضیح داده است: «جرایمی مانند کلاهبرداری، اختلاس و… نیز در حوزه عدم‌التزام داوطلب به اسلام تعریف شده است یعنی داوطلب حدود اسلامی را رعایت نکرده است. ممکن است انجام ندادن عبادات نیز درباره فردی محرز شود که بر اساس بند یک ماده ۲۸ صلاحیت وی تأیید نمی‌شود.

 

کاندیداها و نمایندگان رد یا تائید صلاحیت شده مجلس شورای اسلامی

صلاحیت ۹۱ درصد داوطلبان انتخابات مجلس شورای اسلامی در هیات های اجرایی تایید شده است؛ در این دوره ۱۶ هزار و ۳۳ نفر داوطلب نمایندگی بودند که از این تعداد ۸۴۸ نفر انصراف خود را اعلام کردند.

با اعلان نتایج بررسی‌ها به داوطلبان نمایندگی یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در سراسر کشور آنها چهار روز فرصت دارند تا در صورت احراز نشدن صلاحیت خود در هیات اجرائی به هیات های نظارت اعتراض کنند.

 

آذربایجان شرقی: با احتساب مجموع داوطلبان انصرافی و احراز صلاحیت‌ نشده، تعداد داوطلبان انتخابات مجلس شورای اسلامی در استان به ۶۴۵ نفر رسید؛ در این دوره صلاحیت ۶۹ نفر احراز نشد و ۸۲ نفر نیز از داوطلبی انصراف دادند بنابراین میزان تایید شدگان در هیات های اجرایی به بیش از ۹۱ درصد رسید.

 

آذربایجان غربی: در آذربایجان‌غربی از مجموع ۵۳۱ نفر ثبت‌نامی، ۱۸ نفر پیش از اعلام نتایج بررسی صلاحیت‌ها انصراف دادند و از مجموع ۵۱۳ نفر نامزد باقی‌مانده صلاحیت ۴۶۹ نفر تایید شد و صلاحیت ۴۴ نفر نیز مورد تایید قرار نگرفت؛ بر این اساس صلاحیت ۹۱.۵ درصد از داوطلبان یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در این استان از سوی هیات‌های اجرایی تایید شد.

 

اردبیل : از ۲۴۱ داوطلب انتخابات مجلس در استان اردبیل تنها صلاحیت ۱۶ نفر احراز نشد یعنی بالغ بر ۹۳ درصد داوطلبان تایید صلاحیت شدند.۲۲ نفر از داوطلبان نیز در مدت بررسی صلاحیت در هیات‌های اجرایی از شرکت در انتخابات انصراف دادند.

 

اصفهان: ۸۶ درصد از داوطلبان یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در این استان تایید صلاحیت شدند که شامل ۹۰۴ داوطلب است؛ مجموع تعداد داوطلبان یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در این استان یکهزار و ۲۴۲ نفر بود اما ۱۹۶ نفر از آنها قبل از شروع رسیدگی به صلاحیت‌ها، انصراف دادند.

 

البرز: ۹۸.۵ درصد داوطلبان یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در هیات های اجرایی انتخابات البرز تایید صلاحیت شدند؛ برای رقابت در یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در استان البرز ۳۷۹ نفر داوطلب ثبت نام کرده بودند که از این تعداد ۳۶۳ نفر تایید و  ۱۰ نفر رد صلاحیت شدند.

 

ایلام: پس از بررسی صلاحیت ۱۲۹ داوطلب انتخابات مجلس شورای اسلامی در هیات های اجرایی استان ایلام، از مجموع کل داوطلبان حوزه های انتخابیه شمال و جنوب استان سه نفر رد صلاحیت شدند.

 

بوشهر: ۹۸ درصد داوطلبان نامزدی یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در بوشهر در هیات‌های اجرایی تایید صلاحیت شدند.  در استان بوشهر در چهار حوزه انتخابیه در مجموع ۱۹۶ داوطلب ثبت‌نام کردند که پس از انصراف هشت داوطلب، بررسی صلاحیت ۱۸۸ داوطلب توسط هیات‌های اجرایی  به پایان رسید و از مجموع ۱۸۸ داوطلب ۱۸۴ نفر تایید و صلاحیت چهار داوطلب نیز احراز نشد.

 

تهران: ۹۵ درصد داوطلبان یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در این استان تایید صلاحیت شدند؛ پنج درصد داوطلبان رد صلاحیت شدند که بخش عمده‌ای از آنان نیز به سبب نقص پرونده های تکمیلی و بخش محدودی تحت تاثیر استعلام از مراکز چهارگانه یعنی وزارت اطلاعات، نیروی انتظامی، دادگستری و ثبت احوال بوده است.

 

چهارمحال و بختیاری: از مجموع ۲۳۰ داوطلبی که از این استان نامنویسی کردند، صلاحیت ۲۱۶نفردر هیات های اجرایی تایید شد؛ البته چهار نفر از داوطلبان انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی پیش از بررسی صلاحیت آنها در هیات‌های اجرایی، از داوطلبی نمایندگی مجلس به صورت کتبی اعلام انصراف دادنده بودند.

 

خراسان شمالی: ۱۶ تن از داوطلبان نامزدی نمایندگی یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در این استان توسط هیات‌های اجرایی رد صلاحیت شدند که این رقم حدود ۱۱.۴ درصد داوطلبان را شامل می‌شود. در مجموع ۱۴۰ نفر در این دوره از انتخابات از استان خراسان شمالی ثبت نام کرده بودند که هفت نفر پیش از رسیدگی به صلاحیت ها انصراف داده بودند.

 

خراسان رضوی: از هزار و ۱۱۴ نفر داوطلب ثبت‌نام شده در سطح استان، صلاحیت ۴۸ نفر مورد تایید قرار نگرفت که تقریباً ۳.۴ درصد مجموع داوطلبان نامزدی انتخابات مجلس را در خراسان رضوی شامل می‌شوند.

 

خوزستان: ۶۶۳ نفر از داوطلبان یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی معادل ۷۷ درصد تایید صلاحیت شدند.‌ در این استان ۸۸۸ نفر برای انتخابات آتی مجلس شورای اسلامی در خوزستان نامنویسی کرده بودند. از این تعداد ۳۰ نفر انصراف داده و ۸۵۸ نفر آمار نهایی ثبت نام کنندگان این دوره بود.

 

زنجان: از ۲۳۱ داوطلب ثبت نامی در زنجان صلاحیت ۲۰۰ نفر تایید و ۲۰ نفر رد شده است؛ ۱۱ نفر نیز انصراف داده اند.

 

سمنان: از ۱۵۷ داوطلب نمایندگی یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در این استان، صلاحیت ۲ نفر تایید نشد. چهار نفر نیز پیش از بررسی صلاحیت ها انصراف داده بودند.

 

سیستان و بلوچستان: در استان سیستان و بلوچستان از مجموع ۳۶۰ نفر داوطلب نمایندگی، ۹۹ درصد تایید صلاحیت کردند؛ البته ۲۵ نفر قبل از رسیدگی هیات‌های اجرایی به صلاحیت‌ها انصراف داده بودند.

 

فارس: صلاحیت ۸۵ درصد داوطلبان نمایندگی مجلس در این استان از سوی هیات‌های اجرایی تایید شد؛ از ۸۶۸ داوطلب نمایندگی، صلاحیت ۷۳۶ نفر تایید و صلاحیت ۱۳۲ نفر نیز احراز نشده است. در مرحله نام‌نویسی از داوطلبان نمایندگی مجلس در فارس ۹۲۴ نفر اقدام به ثبت‌نام کردند که از این تعداد ۵۶ نفر انصراف دادند.

کردستان: هیات های اجرایی از مجموع ۲۸۱ داوطلب، صلاحیت ۲۲۴ نفر را در حوزه‌های انتخابیه پنجگانه کردستان احراز کردند. بر این اساس صلاحیت ۲۲ نفر احراز نشد ضمن آنکه ۳۵ نفر از آنان تاکنون انصراف خود از نمایندگی اعلام کرده اند.

 

کرمان: صلاحیت ۸۸.۵ درصد از داوطلبان نمایندگی یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در هیات‌های اجرایی کرمان تایید شد؛ در مجموع ثبت نام ۳۶۲ نفر در استان در بازه زمانی ثبت نام داوطلبان، قطعی شد که ۴۷ نفر پس از این مرحله انصراف دادند.

 

کرمانشاه: ۴۱۲ داوطلب برای این دوره از انتخابات از کرمانشاه ثبت نام کردند که صلاحیت ۸۷ درصد از آنها در هیات های اجرایی تایید شد. ۲۰ نفر از داوطلبان این استان پیش از بررسی صلاحیت ها از ادامه راه انصراف داده بودند.

 

کهگیلویه و بویراحمد: از این استان ۹۵ نفر داوطلب نمایندگی مجلس بودند که تنها صلاحیت دو نفر در هیات های اجرایی تایید نشد. سه نفر نیز در روزهای گذشته انصراف داده بودند.

 

گلستان: صلاحیت ۹۵ درصد داوطلبان از استان گلستان تایید شد.ضمن آنکه از مجموع ۴۱۸ داوطلب برای ۶ حوزه انتخابیه

استان، تاکنون ۹ نفر انصراف خود را به فرمانداری ها اعلام کرده اند.

 

گیلان: از مجموع ۴۶۵ داوطلب گیلانی، صلاحیت ۴۰۶ نفر در هیات های اجرایی استان تایید شد و ۲۶ نفر دیگر نیز در این مدت انصراف داده اند.

 

لرستان: از ۴۰۸ داوطلب نمایندگی از استان لرستان صلاحیت ۳۶۸ داوطلب تایید شد و در مجموع ۲۶ داوطلب نمایندگی مجلس شورای اسلامی در استان توسط هیات‌ های اجرایی رد صلاحیت شدند.

 

مازندران: در مازندران ۴۱۸ نفر برای یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی ثبت نام کرده بودند که تا کنون ۴۶ نفر از ادامه رقابت های انتخاباتی انصراف دادند. هیات های اجرایی نیز صلاحیت ۲۹۶ تن از داوطلبان را تایید کردند و بنابراین صلاحیت ۷۶ تن از داوطلبان هم در این مرحله به استناد نتایج استعلام های صورت گرفته از دستگاههای چهارگانه پیش بینی شده در قانون، تایید نشده است.

 

مرکزی: ۳۵۷ نفر معادل ۹۲ درصد از مجموع ثبت‌نام‌کنندگان برای شرکت در یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در استان مرکزی تایید صلاحیت شدند.

در این استان ۳۸۸ داوطلب ثبت نام کرده بودند که ۸ نفر از داوطلبان معادل ۲ درصد از ادامه روند انتخابات انصراف دادند و ۲۳ نفر شامل ۶ درصد داوطلبان نیز شرایط احراز صلاحیت را کسب نکردند.

 

هرمزگان: از بین ۱۱۳ نفری که در سه حوزه انتخابیه استان ثبت‌نام کرده و داوطلب شرکت در انتخابات مجلس یازدهم بودند صلاحیت ۸۸ نفر توسط هیات‌های اجرایی تائید شده است؛ علاوه بر تائید نشدن صلاحیت ۱۱ نفر از کاندیداها توسط هیات‌های اجرایی، تعداد ۱۴ نفر نیز از شرکت در انتخابات انصراف داده‌اند.

 

همدان: ۴۳۹ داوطلب برای حضور در یازدهمین دور انتخابات مجلس در همدان نام نویسی کردند که تاکنون ۴۴ تن از آنها انصراف دادند.

 

یزد: صلاحیت ۹۸.۲ درصدی داوطلبان انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی استان از سوی هیات‌های اجرایی یزد تایید شد. تعداد قطعی ثبت نام‌کنندگان این استان برای انتخابات مجلس ۲۳۹ نفر بود که در روزهای اخیر هشت نفر از آنان انصراف خود را اعلام و هم اکنون آمار قطعی داوطلبان این دوره از مجلس شورای اسلامی در استان ۲۳۱ نفر است.

انتهای پیام/

نویسنده:سردار بهروز