آرامگاه هفت معصوم سبزوار

به گزارش بقاع خبر، بقعه این امامزادگان در شمال روستاى کروژده از توابع بخش جوین شهرستان سبزوار واقع شده است.

پلان بنا، از بیرون هشت ضلعى است. به جز ضلع شمالى آن که ورودى است، در هر ضلع، طاق‌نماى کم عمقى وجود دارد، ساقه گنبد با عقب نشینى نسبت به دیوار اصلى، شانزده ضلعى‏ست و در هر ضلع، یک طاق‌نماى کم عمق وجود دارد. ایوان، طاق و تویزه است. پیش طاق دوّم سقف مقرنس کارى با اشکال منظم هندسى به رنگ آبى روى گچ نقّاشى شده است.

پلان داخل بنا نیز هشت ضلعى‏ست که در هر ضلع، طاق‌نماهایى کم عمق دو طبقه قرار دارد. طاق‌هاى ردیف پایین، داراى نقّاشی‌هاى بسیار زیبا روى گچ با مضامین گل و بوته‏هاى رنگارنگ است که معمولاً گل‌ها به رنگ صورتى، در داخل یک قاب با حاشیه قرمز رنگ محصور شده‏اند و گل‌ها به سبز تیره رنگ و آبى شکل گرفته‏اند. زمینه نقوش، به رنگ آبى روشن یا سفید هستند. بین دو طاق‌نما که گوشه‏هاى اضلاع بنا را در برگرفته‏اند نیز صحنه‏هائی به شکل تک درخت و گیاهان و سرو، نقّاشى شده‏اند. صحنه‏هاى نقّاشى، به وسیله قاب‌هایى با زمینه قرمز یا قهوه‏اى با نقوش اسلیمى از هم جدا شده‏اند. طاق‌هاى فوقانى، فاقد تزئین است و اندود گچ دارد. دیوار گنبد، داراى کتیبه‏اى به عرض چهل سانتى متر بنا را دور زده است و روى آن، کتیبه‏اى با خط سیاه روى زمینه گچى سفید نام دوازده امام و صلوات بر محمّد و آلش و آیاتى از قرآن نوشته شده و در انتهاى آن، «فى شهور شعبان سنه و عشر و ثمانمائله (819 هـ . ق)» دیده مى‏شود.

گوشه‏سازى پلان هشت ضلعى به شانزده ضلعى، با چوب صورت گرفته است. گنبد، با آجرهاى موازى احداث شده و هیچ‏گونه تزئینى ندارد. چهار نورگیر در چهار جهت اصلى بنا تعبیه شده است. قدمت بنا، با توجّه به اسلوب معمارى
و حجم بنا، مربوط به دوره تیمورى است و به لحاظ معمارى، با مسجد آق قلعه و بناى گور گنبد خوشاب سبزوار، قابل

مقایسه مى‏باشد.

در کتاب «مرآه البلدان» درباره این بنا آمده است: «… دیگر قریه کروژده است که از قلعه جات قدیم بوده حالا آباد نیست، هفت تن از امامزادگان در آن‌جا مدفون‏اند. سلاطین صفویّه گنبد و ایوانى در آن‌جا ساخته‏اند».

در طرفین ایوان، سنگ قبرهایى بوده که در حال حاضر به جاى دیگر منتقل شده که به شرح ذیل است:

1. سنگ قبر زیبا و کنده کارى شده از سنگ سیاه با نوشته خط ثلث متعلّق به امیر جلال الدّین احمد الشریف الحسینى بن علاءالدّین محمّد الجوینى با تاریخ 969 هـ . ق که به شرح ذیل است:

«الملک للَّه هو الحى ناد علیاً مظهرالعجایب تجده عوناً لک فى النوائب کلّ هم و غم سینجلى بولایتک یا على یا على یا على هذا مرقد عالیجناب شرافت مآب سعادت نصاب رفعت قباب معالى اکتساب نتیجه الاکابر و الاشراف عمده الاعاظم الجود و الاعکاف المرحوم المغفور الواصل الى جوار رحمت اللَّه الملک الولى النقى امیر جلال الدّین احمد الشریف الحسینى ابن والى جاه رفعت پناه سعادت دستگاه و ملجأ الصفا المسکین خواجه علاء الدّین محمّد الجوینى توفى فى شهر جماد الثانى سنه تسع و ستین تسعمائه»

2. سنگ سیاه‌رنگ دیگرى مربوط به خواجه جلال الدّین محمّد بن خواجه مظفّر حسینى جوینى با تاریخ 1021 هـ . ق.

3. سنگ قبرى متعلّق به امام قلى خان ولد علیخان با تاریخ 1200 هـ . ق.

4. سنگ قبر متعلّق به سلطان احمد بیک با تاریخ 1181 هـ . ق.

5. سنگ قبرى مربوط به قلیچ آقا ابن عالیجاه المرحوم قلیچى با تاریخ 1216 هـ . ق.

6. سنگ قبرى دیگر از سنگ مرمر با نقوش سپر و شمشیر و غلاف شمشیر مربوط به حسن خان بن اللهیار خان با تاریخ 1217 هـ . ق.

اعتقاد مردم بر این است که این بقعه، محل دفن هفت معصوم از فرزندان امام موسى کاظم ‰ به نامه ماضیه خانم و شش برادر او است اما تاکنون نسبت آنان به دست نیامده است.

این بنا به شماره 4038 و در تاریخ 10/7/1380 به ثبت آثار ملّی و تاریخى رسیده است.